قسم دروغ خوردن

قسم خوردن به دروغ در حالت عادی یکی از محرمات است که در روایات به شدت از آن نهی شده است.

قسم دروغ از منظر روایات

1. یعقوب احمر مى‌گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: هر کس در موردى قسم بخورد و خود بداند که دروغ گفته است با خداوند بزرگ به جنگ برخاسته است.
2. هشام بن سالم مى‌گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: قسم خوردن دروغ شهرها را از سکنه خالى خواهد ساخت.
3. فلیح بن ابوبکر شیبانى مى‌گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: قسم دروغ باعث فقر و تنگدستى نسل انسان مى‌گردد.
4. ابن ابى یعفور از امام صادق علیه السلام نقل کرده است که فرمود: سوگندى که صاحبش را در گناه فرو مى‌برد بیش از چهل روز به او مهلت نمى‌دهد.
5. طلحة بن زید مى‌گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: قسم دروغ، رَحِم را دگرگون مى‌کند. راوى مى‌گوید: پرسیدم: مقصود از دگرگونى رحم چیست؟ فرمود: یعنى رحم را عقیم خواهد کرد.
6. حریز از یکى از دوستان خود از امام صادق علیه السلام نقل کرده است که فرمود: سوگندى که صاحبش را در گناه فرو مى‌برد و موجب آتش دوزخ مى‌شود این است که انسان براى توقیف مال مسلمانى قسم دروغ بخورد.
7. مردى از طایفه عبدالقیس گفت: سلمان فارسى (رحمه اللَّه) بر گورستانى گذر کرد و گفت: سلام بر شما اى ساکنان گورها که مؤمن یا مسلمانید. اى ساکنان این سرزمین، آیا مى‌دانید که امروز روز جمعه است؟ هنگامى که سلمان به خانه‌اش بازگشت و خوابید و چشمانش به خواب رفت، کسى به خوابش آمد و گفت اى ابوعبداللَّه سلام بر تو باد. تو سخن گفتى و ما شنیدیم و سلام کردى و ما پاسخ گفتیم. پرسیدى: آیا مى‌دانید که امروز روز جمعه است؟ آرى ما مى‌دانیم پرندگان در روز جمعه چه مى‌گویند. سلمان گفت: پرندگان در این روز چه مى‌گویند؟ گفت: مى‌گویند: منزه است پروردگار ما که بخشاینده و پادشاه است. عظمت پروردگار ما را آن که به نام او سوگند دروغ یاد کند نشناخته است.
8. حسین بن مختار مى‌گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: هر کس به خدا سوگند یاد کند باید راست بگوید و هر کس راست نگوید خدا را با او کارى نیست و هر کس که براى او به نام خدا قسم خورند باید راضى شود و اگر راضى نشود خدا را با او کارى نخواهد بود.

حکم قسم دروغ

کسى که براى اثبات یا نفى چیزى قسم مى‌خورد، اگر حرف او راست باشد قسم خوردن او مکروه است و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان بزرگ است ولى کفاره قسم را ندارد. اما اگر براى این که خودش یا مسلمان دیگرى را از شر ظالمى نجات دهد، قسم دروغ بخورد اشکال ندارد بلکه گاهى واجب مى‌شود، امّا اگر بتواند توریه کند؛ یعنى: موقع قسم خوردن طورى نیت کند که دروغ نشود بنابر احتیاط واجب باید توریه نماید؛ مثلاً اگر ظالمى بخواهد کسى را اذیت کند و از انسان بپرسد که او را ندیده‌اى؟ و انسان یک ساعت قبل او را دیده باشد، می تواند بگوید او را ندیده‌ام به این قصد که از پنج دقیقه پیش ندیده‌ام.

پانویس